মিলৰ মালিক বিলাকে কেন্দ্ৰৰ নীলামৰ জৰিয়তে দুখীয়াৰ বাবে ৰখা মাহজাতীয় শস্যৰ পৰা মুনাফা লুতিলে: চৰকাৰে মানি লৈছে

দৰিদ্ৰ আৰু সশস্ত্ৰ বাহিনীক মাহজাতীয় শস্য প্ৰদান ৰখাৰ বাবে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ ৪,৬০০ কোটি টকাৰ অধিক মূল্যৰ নিলামত কেইজনমান ডাঙৰ মিলাৰ উপকৃত হ'বলৈ প্ৰৱঞ্চনাৰ আশ্ৰয় লৈছিল, বাণিজ্য মন্ত্ৰী পীয়ুষ গোৱেলৰ নেতৃত্বত ৰাষ্ট্ৰীয় উৎপাদনশীলতা পৰিষদৰ অনুসন্ধানত ওলাইছে। 

পৰিষদে 11 অক্টোবৰ, 2021 তাৰিখে ইয়াৰ প্ৰাথমিক ফলাফলবোৰ ভাৰতত মাহজাতীয় শস্য আৰু অন্যান্য সামগ্ৰীৰ মূল্য স্থিৰতা উপেক্ষা কৰা এখন সমিতিৰ ওচৰত উপস্থাপন কৰে। পৰিষদৰ দ্বাৰা প্ৰস্তুত কৰা এই প্ৰেজেণ্টেচনটোত ৰিপ'ৰ্টাৰ্ছ কালেক্টিভে লাভ কৰিছে।

পৰিষদ হৈছে এক স্বায়ত্তশাসিত চৰকাৰী গৱেষণা সংস্থা যিয়ে কেঁচা মাহজাতীয় শস্যক ৰেডি-টু-কুক ৰূপলৈ পৰিৱৰ্তন কৰা আৰু বিতৰণ কৰা মিলাৰসকলক বাছনি কৰিবলৈ অনুষ্ঠিত নিলামবোৰ অধ্যয়ন কৰিছিল। পৰিষদে জানিব পাৰিলে যে নিলামৰ চৰ্তাৱলীয়ে মিলাৰসকলক চৰকাৰক টন টন মাহজাতীয় শস্য ছিঙি মুকলি বজাৰত লাভত বিক্ৰী কৰিবলৈ আৰু লগতে নিম্ন মানদণ্ডৰ মাহজাতীয় শস্য যোগান ধৰিবলৈ সুৰুঙা দিছিল।

কৃষি মন্ত্ৰালয়ৰ অধীনত ৰাষ্ট্ৰীয় কৃষি সমবায় বিপণন ফেডাৰেচনে নিলাম পদ্ধতি বিকশিত কৰিছিল যিটো পৰিষদে মিলাৰসকলক অত্যাধিক লাভ অৰ্জন কৰাত সহায় কৰিছিল। পৰিষদে পৰামৰ্শত ২০১৮ চনৰ পৰা চলি থকা নিলাম প্ৰক্ৰিয়াটো নাফেডে বাতিল কৰিলে।

পূৰ্বৰ এক অনুসন্ধানত, ৰিপ'ৰ্টাৰ্ছ কালেক্টিভে প্ৰকাশ কৰিছিল যে কেনেদৰে নাফেডে মিলাৰসকলক চৰকাৰে ব্যৱহাৰ কৰা নিলাম প্ৰক্ৰিয়াৰ যোগেদি দৰিদ্ৰলোকৰ বাবে নিৰ্ধাৰিত টন মাহজাতীয় শস্য ঠগোৱাৰ সুবিধা দিছিল। 

পৰিষদৰ প্ৰাথমিক অনুসন্ধানে, যিবোৰ আমি আৰ.টি.আই. প্ৰশ্নৰ জৰিয়তে লাভ কৰা তথ্যৰ আধাৰত আমি কি প্ৰতিবেদন দিছিলো সেয়া আনুষ্ঠানিকভাৱে নিশ্চিত কৰে।

দ্য কালেক্টিভৰ দ্বাৰা প্ৰৱেশ কৰা অন্যান্য ৰেকৰ্ডসমূহে দেখুৱায় যে চৰকাৰে ২০২১ চনৰ অক্টোবৰত পৰিষদে ইয়াৰ সৈতে ভাগ বতৰা কৰা ফলাফলবোৰ উপেক্ষা কৰিছিল - পৰৱৰ্তী দুমাহত চৰকাৰে একে নিলাম পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰি ৮৭৫.৪৭ কোটি টকাৰ ১,৩৭,৫০৯ মেট্ৰিক টন মাহজাতীয় শস্য নিলাম কৰিবলৈ দিছিল।

দ্য কালেক্টিভৰ দ্বাৰা উন্মোচন খবৰ  পিছত, নাফেডে এতিয়া কল্যাণমূলক আঁচনিৰ বাবে মাহজাতীয় শস্য ৰখা বন্ধ কৰিছে। ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে, উপভোক্তা পৰিক্ৰমা বিভাগে এই বছৰৰ ফেব্ৰুৱাৰীত কেৱল কেঁচা মাহজাতীয় শস্য বিতৰণ কৰাৰ সিদ্ধান্ত লৈছিল, যিবোৰ ৰাজ্যবোৰে নিজাকে মিল কৰিব পাৰে।

নাফেড, উপভোক্তা পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰালয় আৰু কৃষি আৰু কৃষক কল্যাণ মন্ত্ৰালয়ে আমাৰ প্ৰশ্নৰ উত্তৰ এতিয়ালৈকে দিয়া নাই।

মডাছ অপাৰেণ্ডি

2015 চনত,  হোৱা দাইল নাটনি দুৰ কৰিবলৈ  অধিক মাহজাতীয় শস্য উৎপাদন কৰিবলৈ খেতিয়কবিলাকক উৎসাহিত কৰিবলৈ, চৰকাৰে তেওঁলোকৰ মাহজাতীয় শস্য ক্ৰয় কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিছিল। মাহজাতীয় শস্যৰ ভাণ্ডাৰ জমা হ'বলৈ আৰম্ভ কৰাৰ লগে লগে, নাফেডে 2017 চনত বিভিন্ন কল্যাণমূলক আঁচনিৰ অধীনত ৰেডি-টু-কুক মাহজাতীয় শস্য প্ৰদান কৰাৰ প্ৰস্তাৱ দিছিল। তাৰ বাবে, নাফেডে এটা নিলাম প্লেটফৰ্ম স্থাপন কৰে য'ত মিলাৰসকলে কেঁচা মাহজাতীয় শস্য সংসাধন কৰিবলৈ আৰু সেইবোৰ ৰাজ্যলৈ বিতৰণ কৰাৰ বাবে চুক্তি জিকিবলৈ বিড কৰে।

ডিচেম্বৰ 2021-ত আমি এই বাতৰি উন্মোচিত  কৰাৰ লগে লগে, নাফেডে কিছুমান মিলাৰক কেনেদৰে কাম দিব পাৰি তাৰ এক অস্বাভাৱিক পদ্ধতিৰ চিষ্টেম বনাইছিল। সাধাৰণতে, চৰকাৰে নিম্নতম নিবিদাদাতাক কাম দিয়ে। ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে নাফেডে মিলাৰসকলক কেঁচা মাহজাতীয় শস্য প্ৰক্ৰিয়া কৰিবলৈ সৰ্বোচ্চ আউট-টাৰ্ণ অনুপাত বা অ'টিআৰ উদ্ধৃত কৰিবলৈ কৈছিল। ও.টি.আৰ. হৈছে চূড়ান্ত ৰেডি-টু-কুক পালছৰ পৰিমাণৰ মাজৰ অনুপাতৰ বাবে এক শব্দাৱলী, মিলাৰে তেওঁলোকে লাভ কৰা কেঁচা সামগ্ৰীৰ পৰা উলোৱা মাহৰ পৰিমান।

উদাহৰণ স্বৰূপে, এজন মিলাৰে 100 কিলোগ্ৰাম আৰু মিল ৰ বাবে 80 কিলোগ্ৰাম সংসাধিত দাইল আৰু প্ৰায় 10 কিলোগ্ৰাম তুষ উপজাত হিচাপে উৎপাদন কৰিবলৈ ক'ব পাৰে। কিন্তু চৰকাৰক কেৱল ৭০ কিলোগ্ৰাম সংসাধিত দাইল  ঘূৰাই দিয়ে। চৰকাৰৰ বাবে, অ'টিআৰে তেতিয়া 70 লৈ কাম কৰিব।  অতিৰিক্ত 10 কিলোগ্ৰাম দাইল মিলাৰৰ পৰিবহন আৰু অন্যান্য ব্যয়, আৰু তেওঁলোকৰ লাভৰ বাবে খৰচ হ'ব। 

দ্য কালেক্টিভে মিলাৰসকলে কেনেদৰে অত্যেধিক লাভ কৰিছিল তাক উন্মোচিত কৰিছিল: নাফেডৰ নিলামত ওটিআৰৰ ওপৰত নুন্যতম সীমা ঠিক কৰা হোৱা নাছিল যে এজন মিলাৰে কিমান ওটিআৰৰ  নিবিদা দিব পাৰে। ও.টি.আৰ. হ্ৰাস কৰিলে, লাভ অধিক হয়। কাৰ্যকৰীভাৱে, নাফেডে ব্যৱসায়ত মিলাৰৰ টেক-এৱে সীমিত কৰাত ব্যৰ্থ হৈছিল।

নাফেডক ইতিমধ্যে বহুবাৰ সকিয়াই দিয়া হৈছিল। ভাৰতৰ কম্পট্ৰ'লাৰ এণ্ড অডিটৰ জেনেৰেলে আগতে অন্ধ্ৰ প্ৰদেশৰ চাউল মিলিংত ওটিআৰ-আধাৰিত নিবিদাত আসোৱাহ পাইছিল, য'ত দেখা গৈছিল যে মিলাৰসকলে ৰাজকোষৰ 1,195 কোটি টকা লুতিছিল। অন্ধ্ৰ প্ৰদেশত এটা নিবিডাত অ'টিআৰ আছিল। নাফেডে মাহজাতীয় শস্যৰ নিলামত নিলাম পদ্ধতি ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়লৈ বৃদ্ধি কৰিছিল আৰু নিম্নতম অ'টিআৰ নিৰ্ধাৰণ কৰা নাছিল।

চৰকাৰে কেলেংকাৰী হোৱাটো নিশ্চিত কৰিছে

নাফেডে 2018 চনৰ পৰা এতিয়াৰ আনুষ্ঠানিকভাৱে এক অখ্যাত নিবিদা প্ৰণালী চলাই আহিছে। ইয়াক প্ৰধানমন্ত্ৰী গৰিব কল্যাণ আন্না যোজনাৰ অধীনত মাহজাতীয় শস্য যোগান ধৰাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল – পীয়ুষ গোৱেলৰ নেতৃত্বত উপভোক্তা পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰালয়ৰ দ্বাৰা পৰিচালিত এক আঁচনি, যি ৰাষ্ট্ৰীয় উৎপাদনশীলতা পৰিষদৰ মুৰব্বী আছিল যি এতিয়া পদ্ধতিটো ত্ৰুটিপূৰ্ণ বুলি কৈছে।

পৰিষদক চৰকাৰে মাহজাতীয় শস্যৰ বাবে ইয়াৰ মূল্য স্থিৰতা পুঁজি আঁচনি কিমান কাৰ্যকৰী আছিল মূল্যায়ন কৰিবলৈ দায়িত্ব দিছিল। 2015 চনত আৰম্ভ কৰা এই আঁচনিখনৰ উদ্দেশ্য হৈছে বজাৰৰ হস্তক্ষেপৰ জৰিয়তে মাহজাতীয় শস্যৰ মূল্য স্থিৰ কৰা, মুখ্যতঃ বাফাৰ ষ্টক নিৰ্মাণৰ দ্বাৰা।

পৰিষদে, 2016-17 আৰু 2019-20 বৰ্ষৰ ভিতৰত দেশত মাহজাতীয় শস্যৰ মূল্য আৰু তেওঁলোকৰ চাহিদাৰ অধ্যয়নৰ ওপৰত আধাৰিত কৰি দেখা গৈছে যে অ'টিআৰ নিলামে মিলাৰসকলক "যথেষ্ট পৰিমাণৰ ক্ৰয় কৰা মাহজাতীয় শস্য" ৰাখিবলৈ অনুমতি দিয়ে।  

NPC warned that OTR Auctions allow millers to corner large quantities of pulses. Source: NPC Presentation accessed via RTI

ইয়াৰ অৰ্থ হ'ল মিলাৰসকলে তেওঁলোকৰ নিজে বেছিবলৈ ৰখা ৰখা বৃহৎ পৰিমাণৰ মাহজাতীয় শস্য তেওঁলোকক অন্যথা স্বচ্ছ নিলাম পদ্ধতিৰ অধীনত ৰাখিবলৈ দিয়া উচিত পৰিমাণতকৈ অধিক আছিল। মিলাৰসকলক এনে কৰিবলৈ দি, নাফেডে তেওঁলোকক অত্যাধিক লাভ কৰিবলৈ সুবিধা দিছিল।

লগতে, ইয়াৰ 'পৰ্যৱেক্ষণ আৰু পৰামৰ্শ'ৰ অংশ হিচাপে, পৰিষদে কয়, "মাহজাতীয় শস্য মিহলি কৰাৰ আউট টাৰ্ণ অনুপাত (ওটিআৰ) প্ৰণালী নিৰুৎসাহিত কৰিব পাৰি আৰু গুণগত মানদণ্ডৰ নিৰ্দিষ্টকৰণৰ সৈতে বিভিন্ন মাহজাতীয় শস্যৰ এক অভিন্ন অ'টিআৰ ঠিক কৰিব পাৰি। উপ-সামগ্ৰীৰ (তুষ) ব্যয় বিবেচনা কৰাৰ পিছত ডাল মিলাৰসকলক মিলিং মাচুল পৰিশোধ কৰা হ'ব পাৰে।"

ই পৰামৰ্শ দিয়া নিলাম পদ্ধতিটো সৰল কিয়নো ইয়াত সুনিৰ্ধাৰিত মানদণ্ড আৰু কোষাগাৰ-অনুকূল অ'টিআৰৰ সৈতে নিবিদাদাতা বাছনি কৰাৰ মানক প্ৰক্ৰিয়া অন্তৰ্ভুক্ত থাকে। নাফেডৰ বৰ্তমান প্ৰণালীৰ অধীনত, মিলাৰসকলে উদ্ধৃত কৰা অ'টিআৰবোৰ এক আভ্যন্তৰীণ সমিতিৰ দ্বাৰা অনুমোদিত হয়। আভ্যন্তৰীণ সমিতিৰ বৈঠকৰ বিৱৰণ গোপন ৰখা হৈছে আৰু আৰটিআইৰ জৰিয়তে তথ্য প্ৰাপ্ত কৰাৰ প্ৰয়াসনাবোৰ নাফেডে আদালতৰ আদেশৰ উদ্ধৃতি দি ষ্টোনৱাল কৰিছে যিয়ে ইয়াক স্বচ্ছতা আইনৰ পৰা ৰেহাই দিছে।

আন এটা মূল অনুসন্ধান হ'ল যে নিলামটো কেইজনমান ডাঙৰ মিলাৰৰ পক্ষত প্ৰস্তুত কৰা হৈছে। পৰিষদে ৰাজ্যসমূহত পালচ মিলাৰ বাছনি কৰাৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ পুনৰীক্ষণৰ বাবেও আহ্বান জনাইছিল। "বৰ্তমান কেৱল কেইজনমান ডাঙৰ ডাল মিলাৰহে নাফেড মাহজাতীয় শস্য ৰখাত নিয়োজিত হৈ আছে," ইয়াত কোৱা হৈছে।

পৰিষদে সৰু মিলাৰক মিলিং ব্যৱসায়ৰ সুবিধা নিদিয়াৰ বাবে নাফেডক দোষাৰোপ কৰিছিল। "বৰ্তমানৰ 100 মেট্ৰিক টন আকাৰে সৰু ডাল মিলাৰসকলক (এমএছএমই ইউনিট) মিলিং কাৰ্যত অংশগ্ৰহণ কৰাটো নিষিদ্ধ কৰে," অনুসন্ধানে কয়। এইটোৱে সৰু মিলাৰ আৰু ব্যৱসায়ীসকলৰ বাবে ঠাই প্ৰস্তুত কৰিবলৈ লটৰ আকাৰ ২৫ টনলৈ হ্ৰাস কৰাৰ পৰামৰ্শ দিছিল।

পৰিষদৰ ফলাফল পৰীক্ষা কৰিবলৈ কালেক্টিভে নাফেড নিলাম আৰ্কাইভৰ পৰা ওটিআৰ-আধাৰিত নিলাম বিশ্লেষণ কৰিছিল। এপ্ৰিল 2018-ৰ পৰা চানা দাইল বাবে অনুষ্ঠিত হোৱা 185 টা নিলামৰ ভিতৰত, মাত্ৰ 35 খন 100 টনতকৈ কম মাহজাতীয় শস্যৰ পৰিমাণৰ বাবে আছিল। মাত্ৰ ২ টা ২৫ টন বা তাতকৈ কম আছিল।

নাফেডৰ দ্বাৰা ৪৯৫ টা নিলামৰ মাত্ৰ ৩৭ টা ১০০ টনতকৈ কম মূল্যত ৰহৰ দাইলৰ নীলাম হৈছিল। মাত্ৰ পাঁচজনৰ ২৫ টন বা তাতকৈ কম আছিল।

আনকি পৰিষদে যোৱা অক্টোবৰত বিষয়াসকলৰ সৈতে হোৱা বৈঠকত নাফেডক পথ সংশোধন কৰিবলৈ পৰামৰ্শ দিয়াৰ পাছতো, আমি বিশ্লেষণ কৰা দুটা সামগ্ৰীৰ বাবে যোৱা বছৰ ডিচেম্বৰৰ মাজভাগলৈকে অনুষ্ঠিত হোৱা 13 টা নিলামৰ ভিতৰত মাত্ৰ 2 খনে 100 টনতকৈ কম মাহজাতীয় শস্যৰ পৰিমাণৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিছিল।

নাফেডৰ প্ৰায় 320 জন তালিকাভুক্ত মিলাৰ আছে। ইয়াৰ তুলনাত, কিছুমান আকলনে দেশৰ মুঠ দাইল মিলৰ সংখ্যা 7,000 বুলি অনুমান কৰিছে। তেওঁলোকৰ বেছিভাগেই পৰম্পৰাগত প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰা সৰু মিল। কেৱল কেইজনমান ডাঙৰ মিলাৰক অনুমতি দি, নাফেডে বেছিভাগ মিলাৰৰ বাবে দুৱাৰ বন্ধ কৰে।

কালেক্টিভে ওটিআৰ নিলামত অংশগ্ৰহণ কৰা এজন পালছ মিলাৰৰ সাক্ষাৎকাৰ লৈছিল, যাৰ ভিতৰত আছে প্ৰধানমন্ত্ৰী গৰিব কল্যাণ আন্না যোজনাৰ (পিএমজিকেএ) অধীনত অনুষ্ঠিত হোৱা নিলাম। "নাফেডৰ নিলামৰ চৰ্তাৱলী আমাৰ কিছুমানক ইয়াৰ নিলামৰ পৰা আঁতৰাই ৰাখিবলৈ প্ৰস্তুত কৰা হৈছে। উদাহৰণ স্বৰূপে, তেওঁলোকে কোম্পানীৰ নিম্নতম টাৰ্ণঅ'ভাৰৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় চৰ্তবোৰ সলনি কৰিব নতুবা তেওঁলোকে কেৱল এটা নিৰ্দিষ্ট ৰাজ্যৰ মিলাৰসকলৰ বাবে অংশগ্ৰহণ সীমিত কৰিব," নাম প্ৰকাশ নকৰাকৈ বিচৰা এজন মিলাৰে কয়।

"তেওঁলোকৰ কিছুমান নিবিদা সকলোৰে বাবে অংশগ্ৰহণৰ বাবে মুকলি। কিন্তু কেতিয়াবা সেইবোৰ কিছুমান মানুহে পৰিচালনা কৰে... কিছুমান চৰ্ত অন্তৰ্ভুক্ত কৰিবলৈ যি কেৱল কিছুমান মিলাৰৰ পক্ষপাতী। মই আপোনাক এটা উদাহৰণ দিব পাৰোঁ, যোৱা বছৰ তেওঁলোকে এপিঅ' (আৰ্মি ক্ৰয় সংস্থা) নিবিদা প্ৰস্তুত কৰিছিল। এই নিবিদাসমূহত তেওঁলোকে কৈছিল যে কেৱল সেই সকল মিলাৰহে অংশগ্ৰহণ কৰিব পাৰে যিসকলে ইতিমধ্যে নাফেডৰ জৰিয়তে এপিঅ' নিবিদাত অংশগ্ৰহণ কৰিছে। এই অৱস্থাটোৱে মোৰ বিৰুদ্ধে কাম কৰিছিল। এইটোৱে প্ৰতিযোগিতা সীমিত কৰে আৰু মিলাৰসকলে তাৰ পিছত অতি কম ওটিআৰ বিড কৰে। 80-85% অ'টিআৰত কৰিব পৰা কামত এতিয়া 65-70% অ'টিআৰ দেখা যাব," তেওঁ লগতে কয়। কালেক্টিভে স্বতন্ত্ৰভাৱে এই দাবীটো প্ৰমাণিত কৰিব নোৱাৰিলে। 

Poor Quality Checks

পৰিষদৰ ফলাফলে বৰ্ণনা কৰে যে কিয় ৰাজ্যসমূহে মহামাৰী, পিএমজিকেৱাইৰ সময়ত মোডী চৰকাৰৰ ফ্লেগশ্বিপ ৰিলিফ আঁচনিৰ অধীনত অখাদ্য- পচা, চৰাইৰ শৌচ-কলঙ্কিত - মাহজাতীয় শস্য যোগান ধৰাৰ অভিযোগ কৰিছিল। কালেক্টিভে এই অভিযোগবোৰৰ ওপৰত প্ৰতিবেদন দিছে। এইটো নাফেডে যোগান ধৰা মাহজাতীয় শস্যৰ মানদণ্ডৰ বাবে মিলাৰসকলক দায়বদ্ধ কৰাৰ পিছত হৈছিল।

In a letter addressed to DoCA, then NAFED MD Sanjeev Chadha said millers would be responsible for the quality of pulses supplied. Source: RTI

গুণগত মানদণ্ডৰ পৰীক্ষাবোৰ ক্ৰয়ৰ পৰা যোগান পৰ্যায়লৈকে দুৰ্বল আছিল।

গুণগত মানদণ্ড পৰীক্ষাৰ দায়িত্ব দিয়া সংস্থাবোৰে "অ-প্ৰশিক্ষিত" আৰু "অসজ্জিত" বিষয়াসকলক নিযুক্ত কৰিছিল, যিসকলে কৃষি বিভাগে নিৰ্ধাৰণ কৰা মানদণ্ডৰ সকলো বাকচত টিক নিদিয়াকৈ উত্তৰ প্ৰদেশ, মধ্য প্ৰদেশ আৰু ৰাজস্থানৰ পৰা মাহজাতীয় শস্য ক্ৰয় কৰিছিল।

NPC clearly pointed out that quality checks were lacking in the procurement and supply of pulses. Source: NPC Presentation accessed via RTI

ইয়াৰ উপৰিও, যেতিয়া ভাৰতীয় খাদ্য নিগমৰ ষ্টকবোৰ নিলাম কৰা হয়, প্ৰথমে ক্ৰয় কৰা ষ্টকবোৰ ইয়াৰ ৱেৰহাউচবোৰত পুৰণি ষ্টক জমা হোৱা প্ৰতিহত কৰিবলৈ প্ৰাথমিকতাত শেষ কৰা হয়। কিন্তু নাফেডে এই "ফাৰ্ষ্ট ইন, ফাৰ্ষ্ট আউট" নীতিটো আঁতৰাই পেলাইছিল।

2 এপ্ৰিল, 2020 তাৰিখে নাফেডে উপভোক্তা পৰিক্ৰমা বিভাগক কৈছিল যে ই গন্তব্যস্থানৰ নিকটতম ৱেৰহাউচত সঞ্চিত সামগ্ৰী নিষ্পত্তি কৰিব। পিএমজিকেএৱাইৰ অধীনত নিলামৰ বাবে 'ফাৰ্ষ্ট ইন, ফাৰ্ষ্ট আউট' অনুসৰণ কৰা নহ'ব, ইয়াত কোৱা হৈছে। নাফেডৰ মতে, এইটো সচিব সমিতিয়ে পৰামৰ্শ দিছিল – শীৰ্ষ আমোলাসকলৰ এটা আন্তঃ-মন্ত্ৰালয়গোট।

In a letter addressed to DoCA, then NAFED MD Sanjeev Chadha said FIFO principles would not be followed. Source: RTI

ৰাষ্ট্ৰীয় উৎপাদনশীলতা পৰিষদে কয় যে নাফেড ঐতিহাসিকভাৱে ফাৰ্ষ্ট ইন, ফাৰ্ষ্ট আউট নীতি অনুসৰণ কৰা নাই।

পৰিষদে উল্লেখ কৰা স্বত্বেও যে ফাৰ্ষ্ট ইন ফাৰ্ষ্ট আউট নীতি আগতে অনুসৰণ কৰা হোৱা নাছিল আৰু প্ৰাক্তন নাফেড এমডিয়ে পিএমজিকেএ-ৰ বাবে যোগানৰ অধীনত নীতিটো স্পষ্টভাৱে বাদ দিছিল, উপভোক্তা পৰিক্ৰমা বিভাগে ইয়াৰ আৰটিআই ৰেকৰ্ডত মিছা তথ্য দিছিল। 8 মাৰ্চ 2022 তাৰিখে দ্য কালেক্টিভৰ প্ৰতি ইয়াৰ প্ৰতিক্ৰিয়াত, বিভাগটোৱে অপ্ৰত্যাশিতভাৱে কৈছিল যে মূল্য স্থিৰতা পুঁজি আঁচনিৰ অধীনত ষ্টকবোৰ নিষ্পত্তি কৰাৰ বাবে নীতিটো কঠোৰভাৱে অনুসৰণ কৰা হৈছিল।

ষ্টকবোৰ কেতিয়া ট্ৰাকত মল'ড  কৰা হয় তাৰ সময় গুৰুত্বপূৰ্ণ কিয়নো, গড় হিচাপত, মাহজাতীয় শেল্ফ লাইফ ছয় মাহ হয়। নিয়মীয়া সংৰক্ষণ পৰিস্থিতিত ইয়াক কেইমাহমানলৈ বৃদ্ধি কৰিব পাৰি। কিছুমান ক্ষেত্ৰত, পৰিষদে দেখিলে যে ষ্টকৰ মানদণ্ডৰ কোনো নিয়মীয়া নিৰীক্ষণ নকৰাকৈ 3 বছৰতকৈ অধিক সময়ৰ বাবে মাহজাতীয় শস্য সঞ্চিত কৰা হৈছিল।

পৰিষদে অৱশ্যে জানিব পাৰিলে যে ষ্টকবোৰ তেওঁলোকৰ চেল্ফ লাইফতকৈ বেছি সময়ৰ বাবে সঞ্চিত কৰা হয়। মাহজাতীয় শেল্ফ লাইফক সাধাৰণতে পতংগ আৰু/বা নিগনিৰ সংক্ৰমণ, ভেঁকুৰ আৰু অন্যান্য জীৱাণুৰ বিকাশৰ পৰা মুক্ত থকা সময়হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয়।

পৰিষদে এইটোও বিচাৰি পাইছিল যে নাফেডে ষ্টকনিলাম কৰাৰ আগতে গুণগত মানদণ্ড বিবেচনা কৰা নাছিল। সঞ্চয় পৰ্যায়ৰ বাহিৰেও, মিলিত মাহজাতীয় শস্যৰ মানদণ্ডও নিৰীক্ষণ কৰা হোৱা নাছিল।

New DoCA Order

ইয়াৰ 11 ফেব্ৰুৱাৰী 2022-ৰ আদেশৰ দ্বাৰা নাফেডে ৰাজ্যসমূহক কেৱল কেঁচা মাহজাতীয় শস্য আৱণ্টন কৰিবলৈ অনুমতি দিয়াৰ সৈতে, উপভোক্তা পৰিক্ৰমা বিভাগে নাফেডৰ নিলাম খেলৰ যথেষ্ট পৰিমাণে যত্ন লৈছে। অৱশ্যে, নিৰ্দেশনাটোৱে নিলাম পদ্ধতি তিনিটা মুখ্য উপায়েৰে অব্যাহত ৰখাৰ বাবে  খোলা ৰাখে। 

প্ৰথমতে, আদেশটো কেৱল কল্যাণমূলক আঁচনিৰ অধীনত যোগান ধৰা মাহজাতীয় শস্যৰ বিষয়ে উল্লেখ কৰা হৈছে। নাফেডে একেটা নিলাম পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰি চাৰি বছৰত সশস্ত্ৰ বাহিনীক ৫৮০ কোটি টকাৰ অধিক মূল্যৰ মিলযুক্ত মাহজাতীয় শস্য যোগান ধৰিছিল। আদেশটো এই বিষয়ে নীৰৱ।

দ্বিতীয়তে, আদেশটোৱে প্ৰকৃততে নিলাম পদ্ধতিনিষিদ্ধ নকৰে। ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে, ৰাজ্যবোৰে, যেতিয়া মাহজাতীয় শস্য আৱণ্টন কৰা হয়, তথাপিও সেইবোৰ কল আৰু বিতৰণ কৰিবলৈ একে পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে।

অৱশেষত, ই কেৱল এটা সামগ্ৰী - মাহজাতীয় শস্য - নাফেডৰ দ্বাৰা মিহলি হোৱাটো বন্ধ কৰে। দেখা গৈছে যে 2019-20 বৰ্ষত, একেই নিলাম প্ৰক্ৰিয়া 180 কোটি টকাৰ অধিক মূল্যৰ চিনাবাদাম তেল আৰু 52.78 কোটি টকাৰ অধিক মূল্যৰ সুৰক্ষিত সৰিয়হ তেল প্ৰচেচ আৰু যোগান ধৰাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।

Shreegireesh Jalihal is a member of The Reporters’ Collective (www.reporters-collective.in)

This story has been published in English by The Wire (www.thewire.in)